Onbehandeld parket is niet beschermd en zal er snel onverzorgd en vlekkerig uitzien. Parket kan geboend, geolied of gelakt worden. Elke methode heeft zijn specifieke eigenschappen.
Parket is een vloer die bestaat uit een duurzaam en natuurlijk materiaal dat warmte en klasse uitstraalt. Het is ook een levende materie, die vooral gevoelig is voor wijzigingen in het vochtgehalte van de omgeving. Het hout, waaruit parket is gemaakt, zal namelijk vocht opnemen of afgeven, in functie van het aanwezige omgevingsvocht.
1616 vernis
Oliën
Een zeer natuurlijk ogende afwerking van een parketvloer is een olie-afwerking. Er bestaan zeer goede natuurlijke en synthetische afwerkingsolies voor parketvloeren. Die laatste zijn bovendien zeer sterk omdat ze eigenlijk een mengvorm zijn tussen olie en vernis in. Sommige worden zelfs al even makkelijk toegepast als een vernis en geven hetzelfde egale uitzicht.
Weer is de functie van de olie 2-ledig: vullen en beschermen. De toplaag zal na verloop van anderhalf tot twee jaar afgelopen zijn en dus moet er een nieuwe laag olie aangebracht worden. Een goed onderhouden geoliede vloer zal water goed tegenhouden. Oliën op basis van lijnzaadolie zijn bovendien zeer sterk maar vergelen wel. In combinatie met andere olie en kleuren zijn er wel aantrekkelijke tinten met te bereiken. Kleine foutjes kan men zelf met olie wegwerken en een druk belopen stuk kan snel vernieuwd worden. Daardoor is het niet noodzakelijk de volledige vloer opnieuw te doen: een lokale herstelling is meestal mogelijk, zonder al te veel geurhinder.
Olie mag qua afwerking gezien worden als een tussenvorm, niet zo sterk als vernis, maar biedt toch meer bescherming dan boenwas. Het blijft toch raadzaam water en gemorste etensresten snel weg te vegen. Met uitzondering van pure lijnolie, presteren synthetische olies beter in het beschermen van het hout tegen water dan natuurlijke. De mindere slijtvastheid van olie ten opzichte van vernis ligt in het simpele feit dat er bij toepassing van olie in totaal slechts een derde tot een vierde van de laagdikte van een verniste vloer bekomen wordt. Ook meteen de reden waarom de afwerking ervaren wordt als dat de structuur van het hout beter naar boven komt: olie vlakt minder af.
Olie is in het bijzonder handig voor druk gebruikte lokalen, waar de reinigingsdienst zelf de vloer kan oliën en eventueel bijwerken, bijvoorbeeld horeca of vergaderzalen.
Zachte behandeling
Wanneer het parket geolied is, dient een periode van ‘zachte behandeling’ van minstens 3 weken in acht te worden genomen. Dat betekent dat het parket de eerste week niet met schoenen wordt betreden en ook niet afgedekt mag worden.
Reken dat de olie pas na 3 weken volledig uitgehard is. De olie werkt enerzijds als een vulmiddel en een oppervlaktebeschermingsmiddel voor het hout, zodat bv. water niet meteen tot in het hout kan dringen. Anderzijds is de olie ook een slijtlaag die het hout beschermt. De olie slijt dus af.
Voor de olie is een onderhoudsproduct beschikbaar. Dit product wordt aanbevolen boven andere reinigingsproducten, die negatieve chemische reactie zouden kunnen uitlokken. Bij het onderhoudsproduct zit een duidelijke handleiding.
Pas op: slechts reinigen met een vochtige dweil, het water mag niet op het parket staan. Wanneer vocht op het parket komt, moet het meteen weggenomen worden. Indien op een bepaald gedeelte van het parket de slijtlaag verdwenen is, behandelt men deze gewoon met een extra laag olie, die naadloos zal aansluiten met de rest van de parketoppervlakte.
Olie is normaal gezien over 1 à 2 etmalen contactdroog. Volledige uitharding bekomt men na 3 weken.
Traditioneel boenen
Boenwas wordt al jaren gebruikt om hout te beschermen. Boenwas aanbrengen en inborstelen is een arbeidsintensieve bezigheid die bovendien regelmatig dient herhaald te worden. Na verloop van tijd krijgt men een donkergele geboende parketvloer. Boenwas beschermt onvoldoende tegen vocht waardoor waterdruppels lelijke vlekken kunnen veroorzaken.
Boenen is wel aan te raden voor veelgebruikte publieke ruimtes zoals in feestzalen, winkels en restaurants. Op voorwaarde dat wekelijks of twee- wekelijks geboend wordt. Kleine foutjes worden bij iedere beurt gecorrigeerd en de vloer is weer tip-top.
Boenwas geeft een zijdeglans-afwerking en een kleur van lichtgeel naar donkerbruin, afhankelijk van de pigmentering van de boenwas.
Vernis
De andere methode is de vloer vernissen. Het heet ook verzegelen, vitrifiëren, plastificeren of lakken. Vernis voor parket is vandaag beschikbaar in moderne varianten van zowel solventgedragen als watergedragen producten in verschillende glansgraden. Het kan spiegelglanzend, het kan stompmat en het kan ergens daartussen.
Veelal kiest men voor een licht satijn afwerking: het is niet mat maar het glanst een beetje. Daarmee is een zeer natuurlijk uitzicht bereikbaar – zonder dat men de indruk krijgt dat de vernis op het hout ligt en zonder het hinderlijk vergelen van het hout.
Parketvernissen worden toegepast in een- of twee-componentvorm; een hars en een verharder. Deze twee stoffen vormen samen een chemische verbinding die een sterke toplaag vormt. De taak van de vernis is namelijk het houten oppervlak te beschermen.
Daarnaast heeft de vernis ook de taak het hout te verzegelen: de poriën van het hout worden opgevuld zodat het geen water kan opzuigen. Een goed verniste parketvloer (3 lagen) is ongevoelig voor water en vuil. Water droogt op en eventuele kalksporen veegt men er zo af.
Vernis is dan wel sterk, een hond zal echter krassen maken met zijn nagels. Ook bij het verplaatsen van meubelen moet men rekening houden dat er krassen ontstaan. Een steentje in een schoenzool geeft dezelfde schade. Bij plaatselijke schade kunnen veel vernissen nu ook plaatselijk hersteld worden, vroeger was dit niet zo evident.
Het is dus niet steeds nodig heel de vloer op te schuren en opnieuw te vernissen. Voorwaarde is uiteraard dat hetzelfde product wordt gebruikt. Het is heel belangrijk om op te volgen wanneer de toplaag slijtage vertoont, zodat snel een nieuwe laag aangebracht kan worden.
Wanneer de vernis begint af te schilferen, moet er geschuurd worden tot op het hout. In het andere geval, is een extra laag aanbrengen minder arbeidsintensief en kan het volstaan 1 of 2 opfrissingslagen aan te brengen. Eventueel kan ook een plaatselijke opfrisbeurt soelaas brengen.
Huiselijk gebruik
Voor gewoon huiselijk gebruik is een verniste vloer snel 15 jaar goed. Overgangen naar tegelvloeren kunnen grijs worden, wanneer de vernislaag afslijten en het onbeschermde hout in contact komt met dweilwater. De oplossing is opschuren en opnieuw vernissen. Ook veel gebruikte stukken kunnen best eens sneller opnieuw vernist worden. De huidige generatie vernissen kunnen plaatselijk geretoucheerd worden en kennen een evenwicht tussen hardheid en soepelheid, zodat ze langer beschermen en mooi blijven.
Onder de vernis kan gekleurd worden, gebleekt of gepatineerd. Een verniste afwerking geeft wel altijd een egalere afwerking tegenover bijvoorbeeld een geoliede afwerking.
Waar de solventgedragen polyurethaan vernissen dan nog kwalijk geur(d)en, storen de watergedragen vernissen nu nog nauwelijks. Ze kunnen mits voldoende verluchting toegepast worden tijdens bewoning. Sommige watergedragen vernissen verkleuren niet of gering.
Bovendien is het vooroordeel dat vernis gelijk staat aan een plastieklaag verleden tijd. De hedendaagse vernissen laten de houtnerf goed tot zijn recht komen en hebben een natuurlijk mat-satijn uitzicht, terwijl toch een voldoende dikke beschermlaag op het hout ligt. Er bestaan zelfs meerdere matte dan onzichtbaar uitziende vernissen.
Zachte behandeling
Een vernist parket, verwacht dat men een week van ‘zachte behandeling’ in acht neemt, totdat de vernis volledig uitgehard is. Merk op dat ‘droge vernis’ niet gelijk staat aan ‘uitgeharde vernis’. Men kan dan wel een droge vernis voorzichtig betreden zonder sporen na te laten, echt hard is de vernislaag nog niet en dus (nog) niet geschikt voor alledaags gebruik.
De uitgeharde vernis fungeert enerzijds als isolatielaag en anderzijds als slijtlaag. De vernis schermt het hout af van water en vuil. De slijtlaag zal na verloop van tijd door het belopen afslijten en dient na 10 tot 15 jaar (niet-intensief gebruik; intensief gebruik: 3 à 5 jaar) vernieuwd te worden. Doordat enkel de slijtlaag ‘verslijt’, blijft het hout onaangetast.
Er bestaan vernisonderhoudsproducten en vernisvernieuwers. Het onderhoudsproduct gebruikt men voor het gewoon onderhoud, de vernieuwer dient om afgesleten stukken te herstellen.